Demans; öğrenme, bellek, oryantasyon ve kişilik gibi insanın günlük hayattaki aktivitelerinde bozulmayı beraberinde getiren, sosyal ve iş hayatını etkileyen sinir sisteminde meydana gelen bir hastalık türüdür. Hastalık ilk başlarda kişinin fark edemeyeceği şekilde başlamakla birlikte sonralarında hızla ilerleyen bir süreci beraberinde getirmektedir. Demanslı bireylerde hafıza ve kişinin hayatını devam ettirmesini sağlayan becerilerde bozulma, duygu kontrolü ve çevreye olan ilginin azalması gibi temel özellikler görülür, düşünce içeriği azalmaya başlar ve kişilik değişiklikleri de ortaya çıkabilmektedir.Demansa yol açan nedenler; alzheimer hastalığı, beyin damar tıkanıklıkları, beyin enfeksiyonları, vitamin eksiklikleri, aşırı alkol kullanımı, beyin tümörleri, bazı ilaçlar, depresyon, çeşitli metabolik ve sistemik hastalıklar gibi nedenlerdir.Psödodemans yani yalancı bunama depresyonun yol açtığı bir unutkanlık hastalığı olarak karşımıza çıkmaktadır. Demans normalde çok ciddi problemleri de beraberinde getiren bir rahatsızlık olmakla birlikte demansın pek çok türünden söz etmek mümkündür. Dikkat ve konsantrasyon eksikliğinin ön planda olduğu, isimlerin, yapılacak işlerin unutulması gibi pek çok belirtinin ortaya çıktığı bir rahatsızlıktır. Demanslı bireylerde hafıza ve kişinin hayatını devam ettirmesini sağlayan becerilerde bozulma, duygu kontrolü ve çevreye olan ilginin azalması gibi temel özellikler görülür, düşünce içeriği azalmaya başlar ve kişilik değişiklikleri de ortaya çıkabilmektedir. Tedavi edilmemiş hastalarda ağır bunamaya da neden olabileceğinden hastalığın hızlı bir şekilde tanı ve teşhisi büyük önem taşımaktır. Hastalık orta yaş grubunda, 40–50 yaşlarda daha çok görülmektedir. Kadınlarda ve erkelerde görülme sıklığı değişmemektedir. Özellikle orta-ileri yaşlardaki tedavi edilmemiş depresyona bağlı gelişen unutkanlık ve dikkat eksikliğinin gerçek bir bunama hastalığına da dönüşebilmektedir. Bu nedenle hızlı bir şekilde depresyon tedavisi ne başlanmalı ve tedavi dikkatli bir şekilde gerçekleştirilmelidir.Yaşlılardaki depresyonun tanınması için dikkat edilmesi gereken önemli noktalar bulunmaktadır. Hastanın hikayesinin hem kendisinden hem de yakınından alınması gereklidir. Özellikle hastanın son dönemdeki işlevselliği çok önemli olmaktadır. Öyküsünde, önceki yaşantıları sorgulanmalıdır. Fizik muayenesi yapıldıktan sonra depresyona neden olabilecek olası bedensel hastalıklar iyi bir şekilde incelenmelidir. Hastanın kognitif fonksiyonları mini mental durum testi ile değerlendirilmeli ve demans açısından ayırıcı tanısı yapılmalıdır. Yaşlılarda depresyonun şiddetini anlamak için ise Geriatrik Depresyon Ölçeği’nden faydalanılabilir Psödodemansta, hastadaki bilişsel kayıp demansa oranla daha hafiftir. Bazen depresif olarak ortaya çıkan atakların tedavisi sonlanana kadar bilişsel bozukluğun tam olarak giderilip giderilemeyeceği anlaşılamayabilir ve demansla ayırıcı tanı yapılamaz. Psödodemanslı hastalarda sıklıkla dikkat, bellek ve zihinsel süreçlerin hızı ile ilgili bilişsel işlevlerin de bozuklukların bulunduğu izlenir.Psödodemans ve demans ayrımında nörokognitif değerlendirme önemli bir konuda yerini alır. Her iki durumda bilişsel işlevlerdeki bozulmanın nedenleri ve göstergeleri Ancak bu iki durumun yaşlılarda sıklıkla eşzamanlı olarak görülmesi, depresyonun sıklıkla demansın öncülü olarak ortaya çıkması tanı sürecini karmaşıklaştırır. Hastalığın gerçek nedenini gözlemlemek isteyen uzman kişi, bu durumun tedavi edildiğinde düzelecek olan bir depresyona mı yoksa altta yatan bir nörodejeneratif sürece mi bağlı olduğu sorusunu yanıtlamaya çalışmalıdır.Demans hastalığının elliden fazla türü tespit edilmiştir. Bu hastalığı ve türünü tespit ettikten sürecin çok iyi bir şeklide planlanması gerekmektedir. Hastalık hızlı bir şekilde ve kişinin hayatını etkileyecek şekilde yayılma göstermektedir. Kişi günlük hayatına ve kişisel aktivitelerine devam etmek istiyorsa tedavisini aksatmamalı ve demansın etkilerini en aza indirgeyecek yollara başvurmalıdır. Bu şekilde hem kendisin hem de çevresini zor bir durumda bırakmaktan kurtulmakta ya da bu süreç az da olsa erteleyebilme şansı elde etmektedir.
Kaynakça:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/pseudodementia
